Czy więzadła to tylko „linki” zbudowane z tkanki łącznej, które mechanicznie przeciwdziałają nadmiernym ruchom w stawach?
Otóż nie…
Więzadło to coś więcej niż wiązka tkanki łącznej, która niczym łańcuch uniemożliwia mechanicznie nadmierny ruch w stawie. Obok wyłącznie mechanicznej funkcji, więzadła pełnią również rolę receptorowej stacji nadawczej, która wysyła do centralnego układu nerwowego informację sensoryczną.
Jak układ nerwowy przetwarza i wykorzystuje informację, które do niego docierają?
Najszybsza odpowiedź na bodźce nadchodzące z więzadeł pochodzi z rdzenia kręgowego i działa na zasadzie odruchu mięśniowo-więzadłowego. W momencie, w którym receptory znajdujące się w więzadle wysyłają informację o rozciąganiu jego włókien powinno dojść do odruchowej aktywacji mięśniowej, która będzie przeciwdziała dalszemu rozciąganiu więzadła i ustawieniu stawu w pozycji, która potencjalnie może doprowadzić do urazu.
Przykładem może być obciążanie stawu kolanowego podczas gry w piłkę nożną, bądź jazdy na nartach. W czasie tych czynności dochodzi do napięć w obrębie więzadła krzyżowego przedniego. Powoduje to odruchową aktywność mięśni w okolicy stawu kolanowego, które wspomagają pracę więzadła i przeciwdziałają nadmiernej rotacji, bądź przesunięciu się w przód (transalacji przedniej) kości piszczelowej względem kości udowej.
Czy powyższy mechanizm, w którym ciało przeciwdziała siłom zewnętrznym nie przypomina Ci mechanizmów stabilizacji, które mają za zadanie przeciwdziałać siłą zewnętrznym?
Otóż to! Więzadła i ich powiązania z mięśniami tworzą systemy stabilizujące w całym ciele.
Na przykład więzadła kręgosłupa podczas ruchu zgięcia powinny powodować zwiększenie aktywności mięśni prostujących kręgosłup. Spowoduje to stabilizującą pracę mięśniową i kontrolę nad ruchem.
Dlatego w praktyce, aby pracować nad dynamiczną stabilizacją kręgosłupa możemy przejść od nauki i kontroli międzysegmentarnego ruchu przodo- i tyłopochylenia miednicy w odciążeniu w klęku podpartym, aż do ćwiczenia Jefferson Curl.
Jefferson Curl to ćwiczenie, które wywoła odpowiedź mięśniową właśnie na międzysegmentarny ruch zgięcia kręgosłupa i napięcia jakie powstaną w więzadłach kręgosłupa. Dlatego stosując ćwiczenia opierające się na powyższych zasadach możemy odbudowywać w pewnych stopniu mechanizmy stabilizujące kręgosłup. Proces ten będzie wymagał konsekwencji i wykonania licznych powtórzeń, aby na nowo odbudować pozaświadomowe mechanizmy zarządzające koordynacją więzadłowo-mięśniową podczas codziennego funkcjonowania.
Odruch mięśniowo-więzadłowy i informacja proprioceptywna nie służy jednak tylko do obronnej aktywności mięśni, której celem jest przeciwdziałanie urazom. Dzięki niemu zachodzić może wiele podświadomych zmian w pobudzaniu i hamowaniu aktywności mięśniowej, czego efektem jest np. automatyzm chodu.
Dzięki informacji proprioceptywnej, która napływa również
z więzadeł, możliwe są też odruchowe zmiany w strategii wykonywanego ruchu. Dokonują się one przez interneurony, które zmieniają aktywność mięśniową i dostosowują przebieg ruchu to zmiennego środowiska zewnętrznego.
Na przykład w czasie spaceru, kiedy stopa ześlizgnie się
z kamienia, a tym samym zmieni swoje ustawienie w stawach, zostanie z tego obszaru wysłana informacja proprioceptywna, dzięki której odruchowo zmieni się napięcie mięśni i nie upadniemy.
Znając już funkcję więzadeł warto spojrzeń na ćwiczenia
nie tylko przez pryzmat skracania się włókien mięśniowych pomiędzy przyczepem początkowym i końcowym, ale przez mnogość procesów jakie zachodzą w naszym ciele podczas ruchu.
Starajmy się zrozumieć ruch i funkcję. Dostosujmy ćwiczenia do potrzeb, a nie zamykajmy się w sztywnych ramach
i schematach.
PS: Receptory w więzadłach o których mowa to narządy Golgiego, a przesyłana z nich informacja wędruje zmielinizowanymi droga aferentnymi 1b do rdzenia kręgowego.